ایزو 21001 (استاندرد ایزو مدیریت مراکز آموزشی)
ISO 21001 ابزار مدیریتی مشترکی برای سازمان‌هایی ارائه می‌کند که محصولات و خدمات آموزشی را فراهم می‌کنند که قادر به تحقق و برآورده کردن نیازهای یادگیرندگان ‘ و سایر ذینفعان ‘ هستند .
ارتباطات
نیاز حیاتی و مستمر برای سازمان‌های آموزشی وجود دارد تا درجه‌ای را ارزیابی و مشخص کنند که با نیازهای یادگیرندگان و دیگر ذینفعان، همچنین سایر طرفهای ذی نفع مرتبط ( برای طبقه‌بندی گروههای ذی نفع در سازمان‌های آموزشی به پیوست هـ مراجعه کنند ) و قابلیت و توانایی خود برای ادامه کار را بهبود و ارتقاءِ بخشند .
اگرچه سازمان‌های آموزشی و فراگیران در سراسر دنیا ذی‌نفع اصلی این استاندارد سیستم مدیریتی هستند ، تمام طرفین ذی‌نفع از سیستم‌های مدیریتی استاندارد در سازمان‌های آموزشی منتفع و بهره مند خواهند شد .
مثال کارفرمایانی که حامی و تشویق کننده کارکنان برای شرکت در خدمات آموزشی هستند نیز می‌توانند از این استاندارد بهره‌مند شوند .
منافع و مزایای بالقوه یک سازمان برای اجراءِ و پیاده‌سازی یک سیستم مدیریتی برای سازمان‌های آموزشی (EOMS) براساس و مبتنی بر این استاندارد بین‌المللی عبارتند از:
1) تنظیم و همخوانی بهتر خط مشی ها (از جمله ماموریت ، بینش و چشم‌انداز) با اهداف ، اقدامات و فعالیت‌ها ؛
2) آموزش و پرورش با کیفیت فراگیر ، منصفانه و عادلانه برای همگان ؛
3) تسهیل آموزش و یادگیری متکی به خود ( خود محور- جهت دارself – directed ) و فرصت‌های یادگیری مادام العمر؛
4) آموزش و یادگیری ( learning ) شخصی ، واکنش و پاسخ موثر و اثر بخش تر به تمامی یادگیرندگان (learners ) و به ویژه برای یادگیرندگان با نیازهای آموزشی خاص و یادگیرندگان از راه دور (distance learners ) ؛
5) فرآیندهای سازگاری ، انطباق و ابزارهای ارزیابی و سنجش برای نشان دادن ، افزایش و ترقی اثربخشی و کارایی ؛
6) اعتبار سازمان را افزایش داد ؛
7) وسیله و ابزاری که سازمان‌های آموزشی را قادر می‌سازد تا تعهد و التزام خود را به شیوه‌های مدیریت کیفیت موثر و اثربخش نشان دهند ؛
8) فرهنگی برای بهبود و ارتقای ساختار سازمانی ؛
9) هماهنگ‌سازی استانداردهای ملی و اختصاصی در چارچوب بین‌المللی ؛
10) گسترش و افزایش مشارکت طرفهای ذی‌نفع ؛
11) محرک و انگیزش تعالی ، خلاقیت ، ابتکار و نوآوری .
رابطه بین ISO 21001 و دیگر استانداردهای ISO
ISO 21001 یک استاندارد سیستم مدیریتی به تنهایی و مستقل ، همسو و هماهنگ با ISO 9001 و ( بدون کاربرد و استفاده از برنامه بخش و ناحیه باشد ) (without being a sector application ) . این موضوع بر سیستم‌های مدیریت سازمان‌های آموزشی و نیز تاثیر و اثرگذاری آن‌ها بر یادگیرندگان و سایر طرفهای ذی‌نفع تمرکز دارد .
این استاندارد بین‌المللی ساختار سطح بالا، زیرنویس یکسان، متن یکسان، اصطلاحات وتعاریف مشترک، و تعاریف اصلی ضمیمه و پیوست SL از رهنمودها و دستورالعمل‌های ISO / IEC ، بخش ۱تلفیقی ، ضمیمه و پیوست ISO تکمیلی است ، را اعمال و بکار می‌گیرد و بنابراین انطباق و سازگاری با دیگر استانداردهای سیستم مدیریتی که ضمیمه SL را اتخاذ و ایجاد کرده‌اند ، می‌باشد. این روش و رویکرد مشترک تعریف شده در پیوست SL برای سازمان‌هایی مفید و مطلوب خواهد بود که تصمیم می‌گیرند یک سیستم مدیریت واحد را راه اندازی و اجراءِ کنند که الزامات و نیازمندی های دو یا چند استاندارد سیستم مدیریت را برآورده می‌کند .
اصول سیستم مدیریتی برای سازمان‌های آموزشی
این EOMS شامل و مستلزم اصول مدیریتی زیر است :
1) بر نیازهای یادگیرندگان و سایر ذینفعان تمرکز و تاکیدکنید .
2) یادگیری محوری ؛ learning – centeredness
3) رهبری رویایی و بلند پروازانه ؛ visionary leadership
4) مشارکت و تعامل engagement یادگیرندگان و گروههای ذی‌نفع؛
5) رویکرد فرآیندی؛
6) بهبود ؛
7) تصمیمات مبتنی بر مدارک و شواهد ؛
8) مدیریت روابط ؛
9) مسئولیت‌پذیری اجتماعی ؛
10) قابلیت و توانایی دسترسی ، برابری و عدالت ؛
11) رفتار ، تربیت ، هدایت اخلاقی در تعلیم و تربیت ؛
12) امنیت و حفاظت اطلاعات و داده‌ها ؛
13) رویکرد و نگرش کل گرا و جامع ؛
14) انطباق و سازگاری ؛
15) قابلیت توسعه پذیری .
نکته: جزئیات این اصول در پیوست د تجزبه و تحلیل می‌شوند .
0-5- رویکرد فرایندی
0-5-1- کلیات
این استاندارد بین‌المللی اتخاذ یک رویکرد فرآیندی را در هنگام توسعه ، اجراءِ پیاده سازی و بهبود اثربخشی یک سیستم مدیریت کیفیت، برای ارتقاءِ و ترویج یادگیرنده و دیگر رضایت ذینفعان learner and other beneficiary satisfaction از طریق یادگیرنده و سایر الزامات و نیازمندی های ذی‌نفع، learner and other beneficiary requirements ارتقاءِ و ترویج می‌دهد . الزامات و نیازمندی های ویژه و خاصی که برای اتخاذ یک رویکرد فرآیندی ضروری در نظر گرفته می‌شوند در زیر بند 4-4 گنجانده شده‌اند .
شناخت ، درک و مدیریت فرایندهای مرتبط به یکدیگر به عنوان یک سیستم ، اثربخشی و کارایی سازمان را در دستیابی و رسیدن به نتایج و پیامدهای مورد نظر سازمان یاری و کمک می‌کند . این رویکرد سازمان را قادر و توانا می‌سازد تا روابط ، اتکاءِ و وابستگی‌های متقابل میان فرآیندهای سیستم را کنترل کند تا عملکرد کلی سازمان را می توان ارتقاءِ و افزایش داد .
رویکرد فرآیندی شامل تعریف نظام مند ، سیستماتیک و مدیریت فرآیندها و تعاملات بین آن‌ها است تا به نتایج و پیامدهای مورد نظر مطابق با خط‌مشی ها، اهداف و طرح ریزی استراتژیک و راهبردی سازمان دست پیدا کند .
مدیریت فرآیندها و سیستم به عنوان یک کل را می‌توان با استفاده از سیکل و چرخه PDCA به دست آورد ( مراجعه کنید به 0-5-2 ) با استفاده و تمرکز کلی بر تفکر مبتنی بر ریسک ( مراجعه کنید به 0-5-3 ) با هدف بهره گیری و استفاده از فرصت‌ها و جلوگیری از نتایج نامطلوب و ناخواسته است . کاربرد و استفاده از رویکردی فرآیندی در یک چارچوب و نگاه EOMS می‌تواند امکان پذیر باشد :
ü شناخت ، درک ، سازگاری و ثبات در شرایط الزامات و نیازمندی های جلسات و نشست ها ؛
ü ملاحظات ، بررسی ها و رسیدگی های فرآیندها از لحاظ ارزش افزوده ؛
ü دستیابی و تحقق به عملکرد و کارآیی موثر ، اثربخش و کارآمد فرآیندها ؛
ü بهبود و ارتقاءِ فرآیندها مبتنی و براساس ارزیابی ، سنجش داده‌ها و اطلاعات .
نظارت ، سنجش و اندازه‌گیری نقاط کنترل، که برای کنترل لازم ، ضروری و مورد نیاز هستند، برای هر فرآیند ویژه و خاص هستند و بسته به ریسک‌های مرتبط متفاوت خواهند بود .
طرح ریزی-اجراءِ – بررسی و اقدام
سیکل و چرخه PDCA می‌تواند برای تمامی فرایندها و برای کل سیستم مدیریت کیفیت اعمال و بکار گرفته شود.
سیکل و چرخه PDCA می‌تواند به اختصار به صورت زیر شرح داده شود :
– طرح ریزی : تعیین اهداف سیستم و فرآیندهای آن، و منابع مورد نیاز برای ارایه نتایج مطابق با نیازهای فرآگیران و سایر افراد ذی‌نفع و خط مشی های سازمان ، و شناسایی، رسیدگی و پرداختن به ریسک‌ها و فرصت‌ها است ؛
– اجراءِ : پیاده سازی و اجرای آنچه که طرح ریزی شده‌است .
– بررسی: پایش ، نظارت و (جایی که قابل‌اجراءِ و قابل کاربرد باشد) سنجش و اندازه گیری فرایندها و محصولات تولید شده و خدمات به‌دست‌آمده در برابر خط مشی ها ، اهداف، الزامات و نیازمندی ها ، اقدامات و فعالیت‌های طرح ریزی‌شده را بررسی کنید و نتایج را گزارش کنید ؛
– اقدام : اقداماتی را که برای بهبود و ارتقاءِ عملکرد و کارایی که لازم است انجام دهید .
تفکر مبتنی بر ریسک
تفکر مبتنی بر ریسک برای دستیابی و رسیدن به یک EOMS موثر و کارآمد ضروری است . برای مطابقت و سازگاری با الزامات و نیازمندی های این استاندارد بین‌المللی، یک سازمان نیازمند است به طرح‌ریزی ، پیاده سازی و اجرای فعالیت ها و اقداماتی برای پرداختن و مواجهه به ریسک‌ها و فرصت‌ها دارد . پرداختن و مواجهه به هر دو ریسک و فرصت‌ها پایه و مبنایی برای افزایش اثربخشی و کارآیی سیستم مدیریت کیفیت ، دستیابی و رسیدن به نتایج بهتر و بهبود یافته و جلوگیری از اثرات نامطلوب و منفی ایجاد و برقرار می‌نماید.
فرصت‌ها می‌توانند در نتیجه شرایط و موقعیت های مطلوب و مفید favourable برای دستیابی و رسیدن به نتایج مورد نظر ایجاد شوند، برای مثال، مجموعه‌ای از شرایطی که به سازمان اجازه می‌دهد فراگیران و سایر ذینفعان را جذب، محصولات و خدمات جدید را توسعه داده، ضایعات را کاهش داده یا بهره‌وری productivity را بهبود و ارتقاءِ بخشند . اقدامات و فعالیت ها برای پرداختن و رسیدگی به فرصت‌ها opportunities نیز می‌توانند شامل ملاحظات و در نظر گرفتن consideration ریسک‌های مرتبط باشند. ریسک، تاثیر effect عدم قطعیت uncertainty است و عدم اطمینان uncertainty می‌تواند اثرات مطلوب positive یا نا مطلوب negative داشته باشد . انحراف deviation مطلوب ناشی از یک ریسک می‌تواند فرصتی فراهم کند، اما نه تمامی اثرات مطلوب ناشی و منتج از ریسک در فرصت‌ها شود .
0-6- ماموریت سازمان، بینش ، چشم انداز ، استراتژی و راهبرد
بیانیه ها خط مشی EOMS در چارچوب فرهنگ سازمان ( مجموعه کاملی از باورها و ارزش‌هایی که رفتار آن را وضع و تعیین می‌کنند ) و به وسیله اصول EOMS ، چارچوب‌بندی می‌شوند .
به نوبه خود، اظهارات و بیانیه های خط مشی EOMS در چارچوب ایجاد و برقراری اهداف EOMS را فراهم می‌کنند، که به صورت دوره‌ای برای تضمین و اطمینان از ماموریت سازمان به طور موثر و کارآمد انجام و تکمیل accomplished می‌شود در حالی که مسیر پیوسته به سمت دیدگاه و چشم انداز سازمان را طی می‌کند .
